Golaha Baarlamaanka Soomaaliya oo loo qabtay Tababar ku Saabsan Heshiiska Cotonou ( Cotonou Partnership Agreement)

Khamiis, 18 May 2006 (HOL): Hay'adda Cilmi Baarista iyo Wada-tashiga Soomaaliyeed ee (CRD) waxaa ay maanta u furtay madaxda gudiyadda Baarlamaanka tababar la xiriira heshiiskii Contonou agreement.
Ujeeddada kulankan soconaya labada maalmood oo ah kii ugu horreeyay oo noociisa ah, waa soo bandhigidda macluumaad guud oo ku saabsan Heshiiska loogu magac daray Cotonou oo soomaaliya dhinac ka tahay.
HESHIISKA COTONOU
Heshiiska Cotonou waa iskaashi ku saleysan kaalmo iyo ganacsi oo dhex maray 15ka dal ee ku bahooday Ururka Midowga reer Yurub iyo 77 dal oo ah dalalka loo yaqaano ACP (African, Pacific iyo Caribean) waxaana la saxiixay bishii Juun sannadku markuu ahaa 2000.
Taariikh ahaan heshiiskan waxaa ka horreeyay heshiisyo kale sida kii Younde oo ay ku bahoobeen dalalka Afrika ee Afka Faransiiska ku hadla horraantii 60yadii, waxaa xigay heshiisyadii la magac baxay Lome I, II, III, VI.
Haddaba, heshiiska Cotonou wuxuu kaga duwan yahay kuwii ka horreeyay isagoo mudnaan gaar ah siinaya aqoonsadayna kaalinta hormuudnimo ee kooxaha bulshada ku hawlan horumarka dalka, kaabayana hay'adaha dowladda, marka laga hadlayo horumarka iyo adeegga bulshada. Haddaba heshiiskan wuxuu aqoonsaday kooxahaasi kuwa soo socda:
Qaybaha hantida gaarka loo leeyahay (Private sector) oo iyaga ka sokow horumarka abuura fursado shaqo.
Qaybaha xirfadleyda (Professional Sectors) sida dhaqaatiirka, qareennada, macallimiinta, Injineerrada iwm.
Ururrada bulshada rayidka ah (Civil Society Organizations) oo iyagu inta badan ku howlan wacyigelinta bulshada iyo u galaangalka xuquuqda aadanaha iyo dowlad wanaagga (Good Governance)
Soomaaliya iyo Heshiiska Cotonou
Xilligii heshiiskan la saxiixay sannadkii 2000, kama jirin dalka dowlad dhexe oo caalamku aqoonsan yahay, sidaasoo ay tahay wuxuu heshiiska soomaaliya u aqoonsaday in ay ku jirto xaalad gaar ah, ayna tahay in loo abuuro fursad ay kaga faa'iideysan karto heshiiskan sida uu tilmaamayo qodobka 93aad faqradiisa 6aad.
Haddaba sida aad la socotaan waxaa hadda ka jirta dowlad dhexe taasi oo suurtagelisay in madaxweynaha Jamhuuriyadda iyo Ra'iisal wasaaraha ay dhowaantan kula kulmeen xarunta EUda ee Brussels waddanka Biljimka madaxda Midowga Yurub, ayna halkaa ku wada saxiixdeen qoraal is-afgarad (Memorandum of Understanding), kaasoo albaabka u furaya siday soomaaliya u saxiixi lahayd heshiiska Cotonou mustaqbalka dhow.
Waxqabadka xafiiska CRD ee Barnaamijka taageeridda kooxaha ku hawlan horumarka kaabayana hay'adaha dowladda.
Tan iyo markii uu xafiiskan bilaabay hawsha waxaa ugu horeyn la qabtay kulamo wada tashi oo ujeedadoodu tahay xog ururin dhab ah oo ku saabsan maxaa jira oo shaqeynaya iyadoo mar walba mudnaanta la siinayey kooxaha leh qaab dhismeed �'Networking system''.
Haddaba waxaa soo if baxay hay'ado aan iyagu lahayn qaabkaas isku xiran, isla markaana daboola baahida bulshada. Taasi waxay keentay culeys ah sidii la isugu keeni lahaa kooxahaas kala firirsan, loona mideyn lahaa. Dabadeed xafiisku wuxuu abuuray ama dhisay guddi loogu magac daray Guddiga wadatashiga oo ah dad runtii bulshada dhexdeeda maqaam sare ku leh.
Dabadeed xafiiska iyo guddiga waxay ku guuleysteen in ay mideeyaan dadkaasi ilaa iyo haddana waxaa la diyaariyay Koox Howleed (Working Group) kuwaasoo noqonaya mustaqbalka Hay'adaha horumarka ku hawlan talana ka siiya dowladda barnaamijyada horumarineed.
Tababarkii maanta waxaa ka hadlay furitaankiisa Guddoomiye ku xigeenka Baarlamaanka Soomaaliya Prof Maxamed Cumar Dalxa, oo ku nuux-nuuxsaday muhiimada uu tababarka noocaani ah u leeyahay Barlamaanka, �Tababarkan waxaa uu siin doonaa gudiyadda Baarlamaanka aqoon ay si hufan ugula xisaabtimi karaan dowladda� ayuu yiri gudoomiye ku xigeenka. Sidoo kale waxaa isna halkaa ka hadlay Jabriil Ibraahim Cabdulle, madaxa Xarunta CRD, oo sheegay in ay u arkeen in ay lama huraan tahay in Baarlmaanku wax ka ogaado qodobadda heshiika Cotonou, si ay dowladda iyo kooxaha ku howlan horumarka dalk ( Non-State Actors) ay u wada shaqeeyn lahaayeen.
Salaad Iidow Xasan (Xiis) Hiiraan Online
[email protected]
Mogadishu, Somalia